گوشت برای بدن بسیار لازم می باشد. ورزشکاران اگر بخواهند آن را از رژیم غذایی خود حذف کنند باید رژیم غذایی بسیار دقیقی را برای خود جایگزین کنند.
بسیاری از ورزشکاران از رژیم غذایی استفاده میکنند که بر پایه گوشت می باشد. از زمان گذشته اشخاصی که فعالیت فیزیکی داشتند گوشت زیاد مصرف میکردند با این وجود با گذشت زمان و پیشرفت علم مشخص شد که استفاده بیش از حد از گوشت باعث بروز بیماریهایی مانند سرطان و بیماریهای قلبی میشود، به این ترتیب بسیاری از مردم به سمت رژیم غذایی گیاهی و گیاهخواری رفته اند. حدود هفت درصد از مردم آمریکا خود را گیاهخوار می دانند. غذاهای گیاهی بسیار متداول شده است، با این حال ورزشکاران همه نوع گوشت را از رژیم غذایی خود حذف نکردهاند، خیلی از آنها به خوردن گوشت سفید گرایش پیدا کردهاند.
40 درصد از زنان دونده گوشت قرمز را کنار گذاشتهاند، دلایل این کار عمدتا سلامتی، کم کردن مصرف چربی و کالری و همچنین به دلایل اقتصادی است.
آیا ورزشکاران میتوانند به بهترین کارایی خود برسند و گوشت نخورند؟ آیا غذاهای گیاهی جایگزین مناسبی بر ریز مغذیهای موجود در گوشت هستند؟
رژیمهای غذایی مرسوم و سنتی غربی شامل مواد غذایی زیر هستند: سبزیجات، میوهها، نان، غلات ، برنج ، پاستا، شیر، ماست ، پنیر ، گوشت ، مرغ ، ماهی ، حبوبات ، تخم مرغ، دانهها، چربی ، روغن و شیرینجات.
در ژریمهای غذای غربی گوشتها نقش مهمی دارند و غذاها بر پایه گوشت که منبع پروتئین، ویتامین B ، آهن و روی است. درست میشوند، یک نوع گوشت نمیتواند همه ریز مغذیهایی که در خانواده گوشتها وجود دارد، تامین کند. یک گوشت خاص همه نوع پروتئین، ویتامین B و آهن و روی که برای سلامت لازم است، ندارد.
تنوع در گوشتها باعث میشود که همه مواد لازم تامین شوند. برای مثال گوشت گاو نیاسین، ریبوفلاوین، تیامین و ویتامین B6 دارد، هم چنین گوشت گاو منبع غنی برای روی است. به طور کلی گوشتهای قرمز و گوشتهای تیره رنگ پرندگان منابع خوبی از آهن و روی هستند. با این وجود حذف کردن بعضی از گوشتها یا تمامی آنها از رژیم غذایی به این معنا نیست که نمیتوانیم رژیم غذایی متعادلی داشته باشیم. حبوبات خشک و دانههای روغنی تا حدودی شبیه به گوشت هستند و میتوانند پروتئین، ویتامین و مواد معدنی تامین کنند، اما تفاوتهای بین ریز مغذیها در گیاهان و گوشت حیوانات وجود دارد.
میزان پروتئین موجود در رژیم غذایی ورزشکاران معمولا نادیده گرفته میشود چه آنها گیاهخوار باشند و چه گوشتخوار. برای مثال 21 تا 25 درصد از انرژی که در گیاهان خوراکی وجود دارد از کالری پروتئین تامین میشود و پروتئین 34 درصد از انرژی موجود در سویا را تامین میکند. با این حال کیفیت پروتئین موجود در گیاهان خوراکی محدود است. به جز سویا دیگر گیاهان خوراکی آمینو اسیدهای اساسی را به طور کامل دارا نیستند. سویاهای فراوری شده میتوانند با کیفیت گوشت پروتئین داشته باشند. دستورهای رژیمهای غذایی گیاهی نشان میدهند که چندین نوع گیاه خوراکی باید در یک وعده غذایی وجود داشته باشد تا بتوانند ارزش غذایی یکدیگر را تکمیل کنند و منبع کاملی برای پروتئین باشد.
توانایی هضم پروتئین گیاهی 10 درصد کمتر از پروتئین حیوانی است، زیرا گیاهان فیبر دارند. بنابراین کسانی که از پروتئینهای گیاهی استفاده میکنند باید 10 درصد بیشتر پروتئین مصرف کنند تا به اندازه پروتئین حیوانی باشد.
از آن جایی که گوشت منبع اصلی ویتامین B است با حذف آن میتوان از محصولات غنی شده ، تخم مرغ، گیاهان، دانههای روغنی، میوهها، سبزیجات و لبنیات برای جایگزین استفاده کرد. تنها ویتامین B12 است که فقط در گوشت وجود دارد. اگر میخواهید کاملا گوشت را از رژیم غذایی حذف کنید باید از مکمل B12 استفاده کنید.
آهن موجود در گیاهان نیز زیاد است با این وجود توانایی جذب آهن گیاهان و با آهن حیوانات متفاوت است. جذب آهن حیوانات به ذخیره آهن در بدن بستگی دارد، اما جذب آهن گیاهان به ذخیره آهن بدن، فاکتورهای گوارشی و مواد موجود در غذا بستگی دارد. بنابراین این دو نوع آهن از طریق گوارش با میزان متفاوتی جذب میشوند. آهن موجود در حیوانات 15 تا 35 درصد جذب میشود، اما آهن گیاهان دو تا 20 درصد جذب میشود.
گوشتهای قرمز منابع غنی از روی هستند، اما جذب روی با توجه به منع مورد مصرف متفاوت است. فاکتورهایی از جمله وجود فیبر، فیتیک اسید، اکسالیک اسید، اتانول، آهن، کلیسم و غیره بر جذب روی تاثیر میگذارند.
معمولا منابع حیوانی روی بهتر از منابع گیاهی آن هستند. کمبود آهن و روی مهمترین مشکلات گیاه خواران است که برای ورزشکاران نیز کمبود مهمی به حساب میآید.
آهن ماده ای است که برای تولید هموگلوبین ، میوگلوبین ، سیتو کروم ......... و آنزیمهای آهندار مورد استفاده قرار میگیرد. تحقیقات اخیر نشان داده است که کمبود آهن در ورزشکاران بسیار زیاد است و بیشتر در ورزشکاران زن دیده میشود. به ورزشکاران زن توصیه میشود که 15 میلی گرم آهن در روز مصرف کنند و ورزشکاران مرد باید 10 میلی گرم آهن در روز دریافت کنند. تحقیقات نشان داده است ورزشکارانی که کمبود آهن دارند میزان مکمل آهن کمتری در روز مصرف میکنند و گوشت نمیخورند.
در تحقیقات انجام شده بر روی ورزشکاران زن مشخص شد که دریافت آهن از راه گوشت موثرتر از دریافت مکملهای آهن است.
روی فاکتور مهمی در تولید 100 نوع آنزیم است که در سوخت و ساز بدن موثر هستند. میزان روی لازم برای زنان 12 میلی گرم در روز و برای مردان 15 میلی گرم در روز است. بیشتر ورزشکاران کمبود روی دارند که دلایل مختلفی دارد از جمله کمبود دریافت روی، از دست دادن روی در حین ورزش و غیره. کم شدن میزان روی در بدن باعث کاهش کارایی در فعالیت فیزیکی میشود. کمبود روی باعث کاهش قدرت و استقامت عضلات میشود. بسیاری از ورزشکاران از مکمل روی استفاده میکنند اما اگر رژیم غذایی کمبود روی داشته باشد کاری از دست مکملها بر نمیآید. میزان روی که از طریق مکملها دریافت میشود نباید بیشتر از 15 میلی گرم باشد، زیرا به بدن ضرر میرساند. ورزشکاران یکی از تاثیرات آن کاهش کلسترول HDL و افزایش کلسترول LDI است. به طور کلی ورزشکاران اگر بخواهند گوشت را از رژیم غذایی خود حذف کنند باید برنامهریزی درستی برای تغذیه خود داشته باشند. هنگامی که گوشت و سبزیجات همراه با هم مصرف شوند، آهن بیشتری جذب میشود، ویتامین C باعث جذب بیشتر آهن میشود.